کرمانشاه

کرمانشاه با 1200 متر ارتفاع از سطح دریا، در دروازه زاگرس قرار دارد و شاهراه ارتباطی شرق و غرب و رسیدن به دشت‌های میان‌رودان در آن سوی زاگرس است. همچنین یکی از مهمترین راه‌های مسافرت زمینی به عتبات و عالیات است. شهر در بین چندین کوه قرار دارد؛ کوه فرخشاد در شمال، طاق بستان در شمال غربی و سفید کوه در جنوب. آب‌وهوای کرمانشاه معتدل کوهستانی است و رودهایی چون آبشوران، قره‌سو و چم‌بشیر در اطراف این شهر جریان دارند.
در دوران باستان و زمان کاسی‌ها، این منطقه را الیپی می‌نامیدند و در دوره هخامنشیان کارمیشین. پس از اسلام، کرمانشاه و به عربی قرماسین نامیدندش. در افسانه‌ها ساختن این شهر را به طهمورث دیوبند نسبت می‌دهند و در برخی باورهای دیگر به بهرام چهارم ساسانی که در سده چهارم میلادی شاه این شهر بوده است. در تلفظ مردم محلی اما کرمانشاه، کرماشان گفته می‌شود.

مردم کرمانشاه به گویش‌های مختلف کردی و فارسی با لهجه کرمانشاهی سخن می‌‌گویند و بیشتر مردم این شهر پیروان سه آیین تشیع، تسنن و اهل حق هستند. همچنین یکی از اقلیت‌های دینی که برای خود محله‌ای جداگانه داشته‌اند نیز، یهودیان این شهر بوده‌اند.
کرمانشاه تاریخی به درازای پیدایش انسان دارد. در غارهای این منطقه کوهستانی دست‌سازه‌هایی از دوران دیرینه‌سنگی، میان‌سنگی و نوسنگی کشف شده است. این ناحیه از 8 الی 12 هزار سال پیش، محل سکونت انسان بوده است. نخستین انسان‌هایی که در حدود 9 هزار سال پیش و با گرمایش زمین از غارها بیرون آمدند و زندگی در طبیعت را تجربه کردند، در این منطقه بوده‌اند. این مردمان در تلاش برای ساختن پناهگاه، خشت خام را اختراع کردند و از آن برای ساختن خانه و ... استفاده کردند. در همین منطقه بود که انسان‌های نخستین، اولین روستای خاورمیانه را در بین 9800 ق.م تا 7400 ق.م بنا کردند. همچنین همین مردم بودند که سفال را اختراع کردند که یکی از مهمترین و کاربردی‌ترین اختراعات انسان از دوران پیش از تاریخ تا همین امروز بوده است.

بودن این شهر در بین راه تجاری شاهی که هند و چین را به میان‌رودان وصل می‌کند، باعث رونق و توجه شاهان سلسله‌های مختلف به آن شده است. در هزاره چهارم پیش از میلاد، کرمانشاه یک مرکز بازرگانی بسیار مهم بود که تاجران بابلی و میان‌رودانی در بازارهای آن به دادوستد می‌پرداختند. در کتیبه‌های آشوری و بابلی از مردم این ناحیه زاگرس با نام لولوبی و گوتی یاد شده که در کنار تجارت، همواره در جنگ و ستیز با میان‌رودان بوده‌اند و پیروزی‌های چشمگیری نیز داشته‌اند. کرمانشاه پایتخت بهاری شاهان ساسانی بود و به همین دلیل از این دوره تاریخی آثار فراوانی در این منطقه بر جای مانده است.

با حمله اعراب به ایران کرمانشاه ویران شد و مردمش به دینور کوچ کردند تا قرن دو و سه هجری که مجدداً شهر فعلی در کنار رود قره‌سو ساخته شد و در دوره عباسی یکی از چهار شهر مهم عراق عجم بود. با حمله مغولان به ایران، کرمانشاه که بر سر راه بغداد بود مجدداً ویران شد و سپس هلاکوخان نواده چنگیز و سپس از تیمور گورکانی این شهر را ویرانه ساختند. در ابتدای دوره صفوی، شاه اسماعیل توانست کرمانشاه را از سلطان مراد آق‌قویونلو پس بگیرد. اگرچه در سالهای بعد و تا دوره شاه صفی، بارها بین ایران و عثمانی دست به دست شد. پس از صلح ذهاب و ورود خاندان زنگنه به حکمرانی کرمانشاه، این شهر رو به آبادانی گذاشت. در دوره افشاریه این شهر اهمیت نظامی نیز پیدا کرد و در دوره زندیان ویران شد و تا 10 سال شهری به این نام وجود نداشت تا اینکه الله‌قلی‌خان زنگنه به آبادانی مجدد آن همت گماشت.

کرمانشاه از نخستین شهرهایی بود که به تصرف آقامحمدخان قاجار درآمد و از شهرهایی بود که از اهمیت به سزایی از نظر استراتژیک، تجاری و اجتماعی در دوران فرمانروایی این خاندان برخوردار بود. مخصوصاً در دوران والی‌گری محمدعلی میرزا دولتشاه، این شهر بسیار آباد شد. در انقلاب مشروطه نیز نقش این شهر پررنگ است و دولت موقت مهاجرین مشروطه‌خواه در این شهر تشکیل شد. در همین دوران، روس‌ها و عثمانی‌ها نیز شهر را برای مدتی اشغال کردند و پس از آن و در طی جنگ جهانی دوم، نیروهای بریتانیا تا آخر دوره جنگ، کرمانشاه را در تصرف خود داشتند. در دوران پهلوی دوم کرمانشاه به مدرنیزاسیون پیوست و پیشرفت زیادی کرد. متاسفانه این شهر یکی از مناطقی بود که در طی جنگ تحمیلی ایران و عراق آسیب بسیاری دید و مردم دلاورش دچار زیان‌های بسیار شدند.

از این تاریخ طولانی و پر از تلخی و شیرینی، آثار و ابنیه زیادی بر جای مانده است. محله‌های کرمانشاه در هر دوره‌ای تقسیمات و نام‌های متفاوتی داشته‌اند و در بسیاری از آنها بافت قدیمی شهر دیده می‌شود. آثار تاریخی چون سنگ‌نبشته بیستون که از داریوش اول، شاه بزرگ هخامنشی، بر جای مانده است، مجسمه هرکول که از دوره اشکانی به یادگار مانده، مجموعه طاق بستان که یادگار شاهان مقتدر ساسانی‌ست، کاخ شیرین و زیج منیژه از دوره ساسانی و کاروانسرای بیستون از عصر صفوی، بخشی از این دیدنی‌های کهن هستند. عبادتگاه‌های کهنی چون آتشکده چهارقاپی، معبد آناهیتا و پرستشگاه پارتی، نشانه‌های دینداری مردم پیش از اسلام در این منطقه هستند. از دوران قاجار نیز بناها و ساختمان‌های زیبای متعددی بر جای مانده است چون تکیه معاول‌الملک، تکیه بیگلربیگی، مسجد و حمام حاج شهبازخان، مسجد شاهزاده، مسجد دولتشاه، مسجد جامع، مسجد عمادالدوله. همچنین خانه‌های تاریخی زیبایی چون خانه خواجه باروخ، خانه خدیوی، خانه معین‌الکُتّاب با معماری دیدنی و چشم‌نواز و همچنین پل‌هایی چون پل نوژی وران، پل بیستون، پل ماهیدشت و ... که نشانگر اهمیت راه‌های تجاری در این منطقه است.

موزه‌های کرمانشاه نیز بخش دیگری از این تاریخ را در خود به امانت نگاه داشته‌اند تا با تماشای اشیای به جا مانده از پیشنیان، رازهای زندگانی را دریابیم. موزه پارینه‌سنگی زاگرس، موزه سنگی طاق‌بستان، موزه تاریخ طبیعی دانشگاه کشاورزی، موزه مردم‌شناسی کرمانشاه، موزه خط و کتابت، موزه پوشاک و جواهرآلات، موزه تمبر، موزه دفاع مقدس و ... از جمله موزه‌های شهر کرمانشاه هستند.
بخش دیگری از فرهنگ و هنر مردمان این خطه را میتوان در صنایع دستی ایشان و غذاهای محلیشان جستجو کرد. گلیم‌های خوش‌نقش، گیوه‌های راحت و جذاب، جاجیم‌های خاطره‌انگیز، انواع سازهای موسیقی چون تار، تنبور، دف ، دیوان و سه‌تار و همچنین محصولات چرمی از جمله صنایع دستی این منطقه‌اند. غذاهای خوش‌طعمی چون خورشت خلال، دنده‌کباب کرمانشاهی، آش ترخینه، سیب‌پلو، آَش عباسعلی، آبگوشت کرمانشاهی، آبگوشت باغی و ... را در سفر به کرمانشاه باید حتماً تجربه کرد. مورد دیگری که اگر از آن غافل شوید حتماً پشیمان خواهید شد، شیرینی‌های خوش‌عطر و طعم کرمانشاهی‌ست. نان برنجی، کاک، نان خرمایی، نان روغنی، نان شکری، بژی و ... از جمله شیرینی ‌هایی هستند که می‌توانید به سوغات ببرید و مزه‌شان را تا مدت‌ها زیر دندان داشته باشید.

طبیعت کرمانشاه نیز بسیار دلنواز و بی‌نظیر است. جنگل‌های بلوط و ون که طراوات زندگی را نشانمان می‌دهند، سراب‌هایی چون سراب نیلوفر، سراب یاوری، سراب خضر الیاس، تالاب هشیلان و ... که پهنه آبی پر از زندگی هستند، غارهای طبیعی و باستانی چون غار قوری قلعه، غار دو اشکفت، غار پراو، غار وزمه، غار کولیان و ... که در خود نشانه‌های حضور انسان اولیه را دارند، آبشار شولخه، آبشار پیران و ... که ریزش مایه حیات بر جاذبه زمین‌اند، منطقه بوزین و مرخیل، روستای دشه، روستای داریان، روستای ریجاب، روستای خانقاه، منطقه گلین و ... که هر یک به تنهایی می‌توانند آدمی را مبهوت زیبایی طبیعت کنند، تنها بخشی از طبیعت بی‌نظیر این استان هستند.
و اما سرگرمی‌های مدرن در کرمانشاه نیز حضور پررنگی دارند. برای تفریح می‌توانید به شهربازی طاق بستان یا شهربازی کرمانشاه بروید و یا به پارک‌های چون پارک کوهستان، پارک شیرین، باغ گلها، پارک لاله، پارک شاهد و ... سری بزنید. مخصوصاً پارک کوهستان حتی در شب هم دیدنی و زیباست. اگر اهل سینما و تئاتر هستید، سالن‌های تئاتر شهید آوینی و انتظار و سینماهای فرهنگ و بیستون و آزادی می‌توانند انتخاب‌های شما باشند. سایر تفریحات چون پینت بال و استخر و ... نیز در کرمانشاه در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.

راه‌هایی که می‌توانید به کرمانشاه سفر کنید غیر از اتومبیل شخصی، می‌تواند فرودگاه بین‌المللی شهید اشرفی اصفهانی کرمانشاه باشد یا راه‌آهن کرمانشاه که به مرز خسروی نیز می‌رسد. همچنین پایانه مسافربری کرمانشاه نیز برای سفر با اتوبوس در دسترس است. همچنین قطار شهری، اتوبوسرانی و تاکسی برای حمل‌ونقل درون‌شهری در دسترس همگان قرار دارند.
پس از رسیدن به کرمانشاه باید به فکر اقامتگاه بود. هتل‌هایی چون هتل بین‌المللی لاله بیستون(کاروانسرای عباسی)، هتل پارسیان، هتل جمشید، هتل سینا، هتل کوروش، هتل آزادگان و ... با توجه به هزینه و امکانات مورد نظرتان، می‌تواند جزو انتخاب‌های شما باشند.

و اما رستوران‌هایی که می‌توانید علاوه بر غذاهای لذیذ کرمانشاهی، غذاهای ایرانی و فرنگی دیگری را نیز میل کنید، در این شهر فراوانند. رستوران شایلی، رستوران هتل جمشید، رستوران بهارستان، رستوران حیدری، رستوران ارگ، دنده‌کباب رضایی، فست‌فود زاگرس، کافه وانیلا، کافه بامبو، کافه اوتیوم و ... همگی غذاها و دسرهای باکیفیت و خوش‌طعمی را برای شما سرو می‌کنند.
و اما اگر قصد خرید داشته باشید بازار سنتی کرمانشاه را باید حتماً ببینید. چرا که این بازار علاوه بر اقلام مختلفی که برای فروش ارائه می‌دهد، جزء یکی از دیدنی‌های تاریخی کرمانشاه نیز هست. این بازار خود به بخش‌های مختلفی چون بازار توپخانه، بازار زرگرها، بازار مسگرها، بازار نان‌برنجی و ... تقسیم می‌شود. مراکز خرید مدرن کرمانشاه نیز شامل مواردی چون پاساژ آنجلس، مرکز خرید الهیه، مرکز خرید نوبهار پلازا، مرکز خرید لیلیوم، مرکز خرید ارگ، پاساژ قصر، پاساژ میرداماد، پاساژ سروش و ... می‌شود.

در پایان شرط عقل را به جا می‌آوریم و چند مورد از بیمارستان‌های این شهر را نیز معرفی می‌کنیم و امیدواریم که هرگز به آنها نیاز پیدا نکنید. از جمله بیمارستان‌های کرمانشاه می‌توان از بیمارستان امام خمینی، بیمارستان سجاد، بیمارستان امام علی و ... نام برد.
در سفر به کرمانشاه گشتوک را در کنار خود داشته باشید و مطمئن باشید که سفرتان پر از اتفاق‌های خوب و به یاد ماندنی خواهد شد.