همانطور که همه میدانیم برج یک سازه بلند قامت، با کاربردی خاص است که پیشینه طولانی در تاریخ دارد. برجها با توجه به ارتفاعشان معمولاً برای دیدهبانی به کار میروند. تاریخچه برج آتش نشانی تبریز جالب توجه است. در زمان حکومت قاجار، روسها که شهر تبریز را تحت سیطره خود داشتند، برای برقراری نظم و ثبات، به ساخت برج آتش نشانی تبریز اقدام کردند.
آنها علاوه بر ساخت این بنا، آتشنشانان را نیز به ابزار پیشرفتهای چون دستگاههای اطفاء حریق و پمپاژ آب با پمپهای مسی دستی مجهز کردند. اکنون نیز برخی از این ابزار در موزه آتشنشانی تبریز نگهداری میشود. این برج که اولین در نوع خود است، 23 متر ارتفاع دارد. نمای ساختمان دایرهای است، راهپله حلزونی شکلی درون آن قرار دارد و 8 نورگیر روشنایی داخل برج را تأمین میکنند. زمان گذشته در بالای برج نگهبانی میایستادند و به محض دیدن دود و آتش، زنگ آویز شده از سقف اتاقک برج را تکان میدادند. به این ترتیب آتشنشانان برای کمک میرفتند. در شب هم چراغی درون اتاقک روشن بود که علاوه بر کارکرد قبلی،
با توجه به ارتفاع زیاد برج آتش نشانی تبریز، راهنمای کسانی میشد که در حال مسیریابی در شب بودند. اکنون بازدید از برج آتش نشانی تبریز به صورت 24 ساعته و برای همگان رایگان است. اما بالای برج نمیتوان رفت و باید به تماشای نمای آن اکتفا کرد.